AIMERYC PICAUD

Amaia 2014/11/27

 

Aimeryc Picaud XII. mendean Done Jakue bidea egin zuen Parthenay-le Vieuxeko elizgizona da.
 Liber Sancti Jacobi, Codex Calixtinus liburuaren benetako egilea da. Latinez idatzia dago.
Liburu hori liturgia bilduma da, halere, hori baino askoz gehiago da,  garai hartako erromesek Santiago de Compostela hirira iritsi asmoz jarraitzen zuten Done Jakue bidearen bidaia gida bat da, bertan aholkuak, ibilbidearen deskribapenak, bai eta artelanen eta Done Jakue bideak igarotzen dituen lurraldeetako herriena ere (euskaldunak barne).
Biztanle nafar eta euskaldunei buruzko kontzeptu gogorrak ematen ditu:
 
"Jende hau basatia da, ohituretan eta naturan besteekin antzekotasunik ez duena, maltzurkeriaz betea, kolore ilunduna, itxura nazkagarria, txarra, okerra, zital, fede onik gabekoa, maltzurra, likitsa, mozkortia, indarkeria guztietan oso trebea, ankerra eta baldarra, prestutasunik gabea eta gorrotagarria, krudel eta lotsagabea, bihurria eta tematia, moralik gabea, bizio mota guztietan ikasia, eta baita bidegabekerietan ere...".
 
Nafarrek eta euskotarrek itxura eta ezaugarri berberak dituzte janariei, jantziei eta hizkuntzari dagokienez, baina begitartea zuriagoa dute euskotarrek nafarrek baino.
 
Nafarrak belaunetarainoko oihal beltz laburrekin janzten dira, eskoziarren erara, eta lauarcas 'abarkak' deitzen dituzten oinetakoak erabiltzen dituzte, ondu gabeko larru iletsuz eginak, oinetara lokarriz lotuak, oinazpiak soilik inguratu eta gainerakoa agerian uzten dutenak. Ilezko gainjantzi beltz batzuk erabiltzen dituzte ordea, luzeak, ukalondoetarainokoak, azpilduradunak longainen antzera, saias deitzen dituztenak.
 
Zinez itsusi janzten dira eta itsusi jan eta edaten dute. Nafar etxeko guzti-guztiek, hala jopuak nola ugazabak, hala neskameak nola ugazabandreak, jateko guztia lapiko bakarrean nahasita jan ohi dute, koilararekin barik bakoitzak bere eskuekin, eta edan edalontzi bakarretik edaten dute. Jaten ikusiko bazenitu, jaten ari diren txakur edo txerritzat hartuko zenituzke.
 
Berbetan entzungo bazenitu, adausika ari diren txakurrekin oroituko zinateke, hizkuntza erabat basatia baitute: Jainkoari Urtzia deitzen diote, Jainkoaren amari Andrea Maria, ogiari ogi, arrainari arraiñ, etxearietxea, etxeko jaunari iaona, etxeko andreari andrea, elizari elizera, apaizari belaterra —esan nahi baita,pulcra terra 'lur ederra'—, gariari gari, urari urik, erregeari erregia, Done Jakueri Iaona domne Iakue.
[...]